Belgen met vastgoed in Spanje komen in principe niet in aanraking met het Spaans erfrecht. Wanneer zij evenwel besluiten om zich definitief in Spanje te vestigen, is het Spaans erfrecht wel van toepassing. Dit heeft aanzienlijke gevolgen voor de langstlevende echtgenoot en het beschikbaar erfdeel van de erflater. De regels in Spanje zijn immers minder flexibel dan het gemoderniseerde Belgische erfrecht. Dit artikel zal u beknopt meer uitleg geven over het Spaans erfrecht indien er geen testament voorhanden is.
De wettelijke erfgenamen
Allereerst komen de kinderen en hun afstammelingen. De kleinkinderen komen bijvoorbeeld in de plaats van hun overleden vader voor zijn aandeel in de erfenis van de grootvader.
Daarna volgen de ouders en de grootouders. Dan komt de langstlevende echtgenoot. Hierna de broers & zussen en hun kinderen. Tot slot de andere familieleden tot en met de vierde graad. Indien er geen erfgenamen zijn, komt de nalatenschap ten gunste van de staat.
De reservataire erfgenamen
Net zoals in België zijn er in Spanje reservataire erfgenamen. Een reservataire erfgenaam geniet bijzondere bescherming. In België zijn dit de kinderen en de langstlevende echtgenoot. Voor hen wordt een deel van de erfenis voorbehouden. Dit is de reserve.
In België bestaat de reserve van de kinderen uit de helft van de nalatenschap. Dit betekent dat u in principe uw kinderen niet met meer dan 50% van uw nalatenschap kunt onterven.
De langstlevende echtgenoot heeft als reserve de keuze tussen het vruchtgebruik op de helft van alle goederen of het vruchtgebruik van de gezinswoning en het bijbehorende meubilair. Daarnaast kan de langstlevende echtgenoot bijkomend worden beschermd via bijvoorbeeld de huwelijksovereenkomst.
Ook in Spanje zijn er reservataire erfgenamen. In de eerste plaats zijn dit de kinderen en hun nakomelingen. In afwezigheid van afstammelingen, zijn de ouders en de grootouders de reservataire erfgenamen. Tot slot geniet de langstlevende echtgenoot eveneens bijzondere bescherming.
De reserve in Spanje
De reserve van de kinderen in Spanje bestaat eigenlijk uit tweederde (2/3) van de nalatenschap. Het eerste derde (la legítima) wordt in volle eigendom gelijk verdeeld onder de kinderen. Het tweede derde (mejora) kan vrij onder de kinderen (of hun nakomelingen) worden verdeeld. U kunt met dit deel een kind bevoordelen. Het laatste derde (libre disposición) kunt u vrij verdelen zoals u belieft.
De ouders maken enkel aanspraak op de reserve indien er geen nakomelingen zijn. Deze reserve is één derde indien er een langstlevende echtgenoot is. Als er geen langstlevende echtgenoot is, bedraagt de reserve twee derde.
Tot slot is er de reserve van de langstlevende echtgenoot. De langstlevende echtgenoot heeft in geval er nog nakomelingen zijn, recht op één derde, namelijk het tweede derde van de kinderen, in vruchtgebruik (usufructo del tercio de mejora). Indien er geen nakomelingen zijn, maar de ouders nog leven, bedraagt de reserve de helft van de nalatenschap, in vruchtgebruik. Als er noch voorouders of nakomelingen zijn, is de reserve tweede derde, in vruchtgebruik.
De langstlevende echtgenoot zal tevens een recht van bewoning verkrijgen op de gezinswoning. Eventueel kan er gekozen worden om de gezinswoning in volle eigendom te verkrijgen, mits betaling van compensatie aan de andere erfgenamen.
Specifieke regelingen afhankelijk van de regio
Sommige autonome regio’s kunnen afwijken van het nationale erfrecht. Zo hebben Aragon, de Balearen, Catalonië, Galicië, Navarra en een deel van het Baskenland specifieke regels. Hieronder vindt u een aantal voorbeelden.
In Catalonië bijvoorbeeld, heeft de langstlevende echtgenoot, indien er samen met de kinderen wordt geërfd, recht op het vruchtgebruik van de hele nalatenschap. In bepaalde gevallen kan de langstlevende echtgenoot opteren voor 1/4 van de hele nalatenschap, samen met vruchtgebruik op de gezinswoning. Daarnaast bestaat er in Catalonië “el año de viudedad” / “any de plor“, of het jaar van rouw: gedurende het eerste jaar na het overlijden van de erflater heeft de langstlevende echtgenoot het recht om dezelfde levensstandaard te behouden zoals tijdens het huwelijk. Concreet betekent dit dat de langstlevende echtgenoot de gezinswoning mag blijven bewonen en een bepaalde geldsom ontvangt uit de nalatenschap.
Een ander voorbeeld. In Ibiza en Formentera is er voor de langstlevende echtgenoot in principe geen reserve. Enkel als er geen testament is, erft de langstlevende echtgenoot de helft van de nalatenschap in vruchtgebruik indien er kinderen zijn. Als er geen afstammelingen zijn, is dit het vruchtgebruik op twee derde van de nalatenschap. Voor Mallorca en Menorca gelden er dan weer andere regels.
U kunt het Spaans erfrecht vermijden
Het Spaans erfrecht is enkel van toepassing wanneer u definitief verhuist. Als u in België woont en u heeft een tweede verblijf in Spanje, zal het Belgisch erfrecht van kracht blijven op uw wereldwijde nalatenschap.
En zelfs in het scenario waarin u definitief emigreert, kunt u de Spaanse regels vermijden door de opmaak van een Spaans testament. In dit testament kiest u dan voor het erfrecht van het land van uw nationaliteit. Op die manier vermijdt u het Spaanse erfrecht en kunt u vrijer beschikken over uw nalatenschap.
Erfrecht versus erfbelasting
Let op: erfrecht is niet hetzelfde als erfbelasting. In tegenstelling tot het erfrecht, heeft u geen keuze over de erfbelasting. Het is mogelijk dat, ongeacht het land waarin u verblijft, u zowel erfbelasting in Vlaanderen als in Spanje betaalt.
Binnen 6 maanden na overlijden bent u verplicht om de aangifte van nalatenschap in Spanje aan te geven.
Wat met uw huwelijksovereenkomst?
In de meeste situaties zullen de bepalingen in uw huwelijksovereenkomst geldig blijven. Ook al emigreert u naar Spanje. De bescherming van de langstlevende echtgenoot, door bijvoorbeeld een verrekenbeding, zal dus van toepassing blijven.
Verhuizen naar Spanje: verschillende gevolgen
Verhuizen naar Spanje heeft niet enkel gevolgen op het erfrecht. Ook is er een fiscale en sociaalrechtelijke impact. Denk aan de personenbelasting, uw sociale rechten en de erf- en schenkbelasting.
Heeft u additionele vragen over dit onderwerp?
Uw persoonlijke zoekopdracht